Modal Cazı Keşfetmek: "So What"ın Dehası

Özet:

Bu makale, Miles Davis'in çığır açan bestesi "So What"ı birincil vaka çalışması olarak kullanarak modal caz dünyasına giriyor. Bu yenilikçi yaklaşımın, bebop'un yoğun akor değişikliklerinden nasıl koptuğunu ve gamlara ve modlara dayalı yeni bir doğaçlama özgürlüğü evreni açtığını keşfedeceğiz. Modal cazı anlamak, armonik ve melodik dağarcığını genişletmek isteyen her modern müzisyen için çok önemlidir.

Anahtar Kelimeler:

Modal Caz, Miles Davis, So What, Kind of Blue, Dorian Modu, Doğaçlama, Caz Armonisi, Bill Evans, John Coltrane, George Russell, Caz Teorisi

Giriş:

1950'lerde cazın sesini hayal edin. Birçoğu için, solistlerin baş döndürücü bir akor değişiklikleri labirentinde gezindiği, kavurucu, karmaşık ve armonik açıdan zengin bebop diliydi. Sonra, 1959'da serin bir esinti sahneyi sardı. O esinti modal cazdı ve marşı Miles Davis'in efsanevi albümü *Kind of Blue*'daki "So What" idi. Bu yeni ses ferah, düşünceli ve tamamen farklıydı. Odağı dikey armoniden (akorlar) yatay melodiye (gamlar) kaydırarak doğaçlamacılara keşfetmek ve yaratmak için benzeri görülmemiş bir özgürlük verdi. Müziğin manzarasını sonsuza dek değiştiren bu devrim niteliğindeki sese yolculuk edelim.

Tanım ve Sınıflandırma:

Modal caz, armonik yapının, bir dizi çözümlenen akor ilerlemesinden ziyade, uzun bir süre boyunca tek bir gama ("mod") dayandığı bir stildir. Geleneksel cazda, bir solist akorlara ayak uydurmak için her iki vuruşta bir gam değiştirmek zorunda kalabilir. Modal cazda, bir solist yalnızca bir modun melodik olasılıklarını keşfetmek için 8, 16 ve hatta daha fazla bara sahip olabilir. Bu, daha statik, meditatif bir armonik ortam yaratır. En sık kullanılan modlar Dorian, Mixolydian, Lydian ve Phrygian'dır. Modal bir melodinin yapısı genellikle "So What"ın AABA formu gibi basittir, ancak bölümler karmaşık işlevsel armoni yerine modal merkezlerle tanımlanır. Örneğin, "A" bölümü tamamen D Dorian'da olabilirken, "B" bölümü Eb Dorian'a kayar.

Örnekler:

ABC Notasyonunda Örnek:

"So What"ın yapısı, basitlik ve zarafetin bir şaheseridir. 32 barlık bir AABA formunu izler. 'A' bölümleri tamamen bir Dm7 akoru üzerine kurulmuştur ve bunun üzerinde D Dorian modu kullanılarak doğaçlama yapılır. 'B' bölümü veya köprü, bu tüm modal merkezi yarım ton yukarıya, Ebm7'ye (Eb Dorian) kaydırır. Aşağıdaki ABC notasyonu bu temel armonik kaymayı göstermektedir.

0:00

0:00

Pratik Uygulamalar:

Doğaçlamacılar için modal caz hem bir meydan okuma hem de bir özgürleşmedir. Sık akor değişikliklerinin kılavuz direkleri olmadan, müzisyen melodik ilgiyi başka yollarla yaratmalıdır: ritim, ifade, motif geliştirme ve tonal renk. Bir saksafoncu "So What" üzerinde çalarken, 'A' bölümlerini D Dorian gamının (D-E-F-G-A-B-C) her nüansını keşfederek, gerilim yaratarak ve bir hikaye anlatarak geçirebilir, ardından bu çerçevenin tamamını köprü için yarım adım yukarı kaydırabilir. Bu kavram cazın ötesine geçerek Carlos Santana ve The Allman Brothers Band gibi rock sanatçılarını ve modal armoniyi geniş ve atmosferik ses manzaraları yaratmak için kullanan film bestecilerini etkilemiştir.

Tarihi Figürler:

Bu harekete birçok kişi katkıda bulunmuş olsa da, birkaç figür öne çıkıyor. En ön sırada, *Kind of Blue*'nun arkasındaki vizyon sahibi trompetçi ve orkestra şefi Miles Davis vardı. Davis, müziği için sürekli olarak yeni yönler arayan huzursuz bir yenilikçiydi ve modal caz, bebop'un giderek artan armonik karmaşası olarak gördüğü şeye cevabıydı. Bu gelişme için çok önemli olan, albümün sesini tanımlayan sofistike, içe dönük akor seslendirmeleri (ünlü dörtlü "So What" akorları gibi) olan piyanist Bill Evans'tı. *Kind of Blue* sextet'inin bir başka üyesi olan saksafoncu John Coltrane, modal doğaçlama kavramını daha sonraki çalışmalarında ruhani ve teknik sınırlarına taşıdı. Davis ve diğerlerine modlara dayalı doğaçlamayı keşfetmeleri için ilham veren entelektüel temeli atan teorisyen George Russell'a da itibar etmeliyiz, Russell'ın "Lydian Chromatic Concept of Tonal Organization" adlı kitabı bu temeli atmıştır.

Eğlenceli Bilgiler:

"So What" başlığının Miles Davis'in en sevdiği karşılıklardan birinden kaynaklandığı söyleniyor. Milyonlarca kopya satan ve birçok kişi tarafından tüm zamanların en iyi caz albümü olarak kabul edilen *Kind of Blue* albümü, 2 Mart ve 22 Nisan 1959'da sadece iki seansta kaydedildi. Müzisyenlerin çok az provası vardı ve stüdyoda gamların ve melodilerin taslakları verildi, bu da kayıtta hissedilen bir kendiliğinden yaratım düzeyini zorladı. "So What"ın ikonik bas ve piyano girişi aslında Davis'in uzun süredir işbirlikçisi olan aranjör Gil Evans tarafından tasarlanmış ve ardından piyanist Bill Evans ve basçı Paul Chambers tarafından ustaca yorumlanmıştır.

Sonuçlar:

"So What" ünlü bir caz standardından daha fazlasıdır; müziği düşünmenin yeni bir yoluna açılan bir kapıdır. Cazın odağını armonik karmaşıklıktan melodik özgürlüğe ve alana kaydırdığı çok önemli bir anı temsil ediyor. Modal caz ilkeleri, bir nesil müzisyeni yeni ifade alanlarını keşfetme konusunda güçlendirdi ve bugün besteciler ve doğaçlamacılar için hayati bir araç olmaya devam ediyor. Mirası, bazen daha azının daha fazla olduğu fikrinin bir kanıtıdır. "So What"ı dinlerken, bu açık manzaranın solistlere sağladığı özgürlüğü ve yaratıcılığı duyabiliyor musunuz?

Referanslar:

1. Levine, M. (1995). The Jazz Theory Book. Sher Music Co.

2. Kahn, A. (2001). Kind of Blue: The Making of the Miles Davis Masterpiece. Da Capo Press.

3. Russell, G. (2001). George Russell's Lydian Chromatic Concept of Tonal Organization, Volume One: The Art and Science of Tonal Gravity. Concept Publishing Company.