Armonik Yolculukların Kilidini Açmak: Genişletilmiş II-V Progresyonuna Bir Rehber

Özet:

Bu makale, caz ve modern armonide temel bir kavram olan Genişletilmiş II-V progresyonunu derinlemesine inceliyor. Bu akor zincirinin nasıl zorlayıcı bir ileri hareket yarattığını, müziğe nasıl armonik bir incelik kattığını ve hem besteciler hem de doğaçlamacılar için nasıl güçlü bir araç olduğunu keşfedeceğiz. Yapısını ve uygulamasını anlayarak, müzisyenler çalma ve yazma becerilerinde yeni yaratıcılık seviyelerinin kilidini açabilirler.

Anahtar Kelimeler:

Genişletilmiş II-V, caz armonisi, akor progresyonları, beşli çemberi, ikincil dominantlar, fonksiyonel armoni, müzik teorisi, doğaçlama, yeniden armonizasyon.

Giriş:

Caz çalışarak biraz zaman geçirdiyseniz, şüphesiz güçlü II-V-I progresyonuyla karşılaşmışsınızdır. Sayısız standardın armonik temelidir ve tatmin edici bir gerilim ve rahatlama döngüsü sağlar. Peki bu yolculuğu uzatmak istediğimizde ne olur? Hedefimize varmadan önce daha da fazla beklenti yaratan bir "armonik pist" oluşturabilseydik? Genişletilmiş II-V tam olarak burada devreye giriyor. Dinleyiciyi bir dizi geçici anahtar merkezinden geçiren, zengin, akıcı ve dinamik bir ses yaratan ve özünde caz olan, birbirine bağlı II-V çiftlerinden oluşan bir dizidir.

Tanım ve Sınıflandırma:

Genişletilmiş bir II-V, son I akoruna çözülmeden önce birden fazla II-V çiftinin birbirine zincirlendiği bir akor dizisidir. Bir çiftin V akoru tipik olarak, bir sonraki çiftin II akoruna çözülür, bu da yukarıda mükemmel bir dörtlü (veya aşağıda mükemmel bir beşli) mesafededir. Bu hareket, saat yönünün tersine, güçlü ve tahmin edilebilir kök hareketi yaratarak beşli çemberini güzel bir şekilde takip eder.

Bunları birkaç türe ayırabiliriz:
1. Kromatik (İkincil Dominant) Genişletilmiş II-V: Bu, en yaygın ve güçlü türdür. Zincirdeki her V akoru, bir sonraki II akoruna güçlü bir şekilde çekerek bir "ikincil dominant" görevi gören dominant 7'li bir akor olacak şekilde değiştirilir, bu akor ana tondan olmasa bile. Bu, bir çözünürlükler dizisi yaratır.
2. Diatonik Genişletilmiş II-V: Bu versiyonda, tüm akorlar kesinlikle ana tonun gamından türetilir. Pürüzsüz bir seslendirme sağlarken, akorlar arasındaki çekme daha zayıftır çünkü tüm "V" akorları dominant 7'li olmayacaktır. Örneğin, C majörde, bir III-VI-II-V Em7-Am7-Dm7-G7 olurdu, burada Am7 dominant bir akor değildir.
3. Geri Dönüşler: Genişletilmiş II-V'ler, en ünlüsü III-VI-II-V progresyonu olmak üzere sıklıkla geri dönüşler olarak kullanılır. Bu, birincil II akoruna giden bir II-V çifti olarak analiz edilebilir. C majörde: [Em7(Dm7'nin ii'si) - A7(Dm7'nin V'si)] [Dm7(C'nin ii'si) - G7(C'nin V'si)]'ye yol açar.

Örnekler:

Pratik Uygulamalar:

Genişletilmiş II-V sadece teorik bir kavram değildir; pratikte her yerdedir. Özellikle girişlerde, köprülerde ve geri dönüşlerde armonik ilgi ve hareket eklemek için besteciler ve aranjörler için favori bir cihazdır. Doğaçlamacılar için bu zincirleri tanımak çok önemlidir. Kafa karıştırıcı bir akor dizisi görmek yerine, bir solist onları II-V birimlerine "ayırarak" melodik yaklaşımlarını basitleştirebilir. Birçok caz standardı bu cihaz üzerine kurulmuştur. Jerome Kern'in "All The Things You Are" adlı eserinin köprüsü, ünlü bir II-V dizisi içerir ve Antonio Carlos Jobim'in "How Insensitive" adlı eseri, kendine özgü melankolik ruh halini yaratmak için azalan bir kromatik II-V zinciri kullanır. Miles Davis'in "Tune Up" adlı melodisi, üç farklı tonda II-V-I progresyonlarının parlak bir çalışmasıdır.

Tarihi Figürler:

Genişletilmiş II-V gibi karmaşık armoninin popülerleşmesi, 1940'ların Bebop devrimiyle derinden bağlantılıdır. Charlie Parker ve Dizzy Gillespie gibi müzisyenler öncüydü ve bu karmaşık progresyonları virtüöz doğaçlamaları için bir araç olarak kullandılar. Genellikle daha eski, daha basit standartları bu karmaşık zincirlerle yeniden armonize ederlerdi. Daha sonra, piyanist ve besteci Thelonious Monk, benzersiz ve köşeli yaklaşımıyla armonik keşfi başka bir seviyeye taşıdı. Ancak belki de sıralı armoninin sınırlarını saksafoncu John Coltrane'den daha fazla kimse zorlamadı. "Giant Steps"de duyulan ünlü "Coltrane Değişiklikleri", bu progresyonların aşırı genişletilmiş ve ikame edilmiş bir biçimidir ve majör üçte bir oranında ilgili tuşlar arasında döngü yapar. Bu sanatçılar sadece akor çalmıyorlardı; onlar sesin mimarlarıydı, yeni dünyalar inşa etmek için armoniyi kullanıyorlardı.

Eğlenceli Bilgiler:

Sıralı armoni kavramı sadece caz'a özgü değildir. J.S. Bach'ın eserlerini dikkatle dinlerseniz, aynı ilkelerin işlediğini duyacaksınız! Füglerde ve icatlarda azalan beşli dizilerini kullanması, modern genişletilmiş II-V'nin açık bir barok atasıdır. Genişletilmiş II-V'yi bir "armonik hız treni" olarak düşünün. Her II-V küçük bir tepe ve iniştir ve sürüş sonunda istasyona (tonik akor) kaymadan önce ivme ve heyecan yaratır. Bu basamaklı his, kök hareketinin beşli çemberinin güçlü çekimini takip etmesinin doğrudan bir sonucudur.

Sonuçlar:

Genişletilmiş II-V progresyonu sadece bir akor dizisinden daha fazlasıdır; bu bir anlatı aracıdır. Bir yolculuk, beklenti ve nihai tatmin duygusu yaratır. Besteciler ve doğaçlamacılar, II-V'nin temel gerilim ve serbest bırakma motorunu birbirine zincirleyerek daha karmaşık ve zorlayıcı müzikal hikayeler oluşturabilirler. Bu kavramda uzmanlaşmak, armonik hareketi daha derinlemesine anlamanın kapısını açar ve modern müziğin dilinde ustalaşmak isteyen herhangi bir müzisyen için önemli bir adımdır. Son bir düşünce olarak, bu cihazı kendi müziğinizde nasıl kullanabilirsiniz? Basit bir progresyon almayı deneyin ve akorlarınızdan birine yönlendirmek için genişletilmiş bir II-V'yi nereye yerleştirebileceğinizi görün.

Referanslar:

1. Levine, M. (1995). The Jazz Theory Book. Sher Music Co.

2. Coker, J. (1997). Patterns for Jazz: A Theory Text for Jazz Composition and Improvisation. Alfred Music.

3. Aebersold, J. (n.d.). The II/V7/I Progression. Retrieved from: https://www.jazzbooks.com