Malkaŝado de Drama Sono: La Kompleta Gvidilo pri Pligrandigitaj Seskordoj
Resumo:
Ni profundigu en la mondon de pligrandigitaj seskordoj, la sekreto de muzika dramo kaj streĉiĝo. Ĉi tiu ampleksa gvidilo klarigas la tri ĉefajn specojn — la Italan Seskordon, Francan Seskordon kaj Germanan Seskordon — per klaraj difinoj, praktikaj konsistigmetodoj, konsiloj por aŭdado kaj ilustritaj notekzemploj. Ĉu vi estas muzikstudento lernanta voĉkondukadon, komponisto serĉanta esprimrimedojn aŭ scivola aŭskultanto, ĉi tiu artikolo povigos vin kompreni, rekoni kaj aprezi unu el la plej potencaj iloj en tonala harmonio.
Ŝlosilvortoj:
Pligrandigita seskordo, Itala seskordo, Franca seskordo, Germana seskordo, muzika teorio, harmoniko, kromatismo, subdominantakordo, voĉkondukado, muzika analizo, kadenca 6/4, komuna praktikepoko, Mozart, Beethoven, Schubert.
Enkonduko: Kio Estas Tiu Sono?
Ĉu vi iam aŭskultis pecon kaj sentis momenton de intensa sopiro, subita streĉkresko akompanata de spireganta plenumo? Verŝajne vi spertis la potencan efikon de pligrandigita seskordo. Ĉi tiu kordokoloro estas fundamenta ero de la harmonia lingvaĵo uzata de malfrua baroko tra la romantikismo ĝis nuntempaj filmkomponistoj. Ili ne estas hazardaj malakordoj, sed precizaj harmoniaj iloj desegnitaj por konstrui anticipon kaj direkti la aŭskultanton al potenca klimakso, ofte al la dominantakordo (V). En ĉi tiu gvidilo, ni malkaŝos la misterojn de ĉi tiuj dramaj akordoj, esplorante ilian esencon, kiel ili estas konstruitaj kaj kial ili restas unu el la plej esprimoplenaj iloj en la komponista ilujo.
Difino kaj Kernfunkcio
Pligrandigita seskordo estas speco de kromata subdominantakordo, kies ĉefa rolo estas intensigi la alvenon de la dominantakordo (V). Ĝia karakteriza sono kaj nomo devenas de la pligrandigita sesa intervalo kiu formas ĝian strukturon.
Ĉi tiu decida intervalo ĉiam estas konstruitaj el du specifaj gamtonoj:
• La malaltigita sesta gamtono en la baso (♭6 aŭ "Le").
• La altigita kvara gamtono en la supra voĉo (♯4 aŭ "Fi").
La enorma forto de ĉi tiu akordo kuŝas en ĝia solvo. La du tonoj kiuj formas la pligrandigitan sesintervalon estas ekstreme malstabilaj kaj altiras unu la alian forte en kontraŭaj direktoj. Ili moviĝas duonkrome eksteren al oktavo sur la dominanttono (5 aŭ "So"). Tio signifas, ke ♭6 malsupreniras al 5, kaj ♯4 supreniras al 5. Ĉi tiu kontraŭa movo kreas nekredeble potencan alvenosenton al la dominanttono.
La Tri "Naciecoj": Konstruo kaj Klasifiko
♭6 kaj ♯4 estas la nepraj elementoj, sed komponistoj aldonas unu aŭ du tonojn por krei la tri malsamajn "naciecojn" de pligrandigitaj seskordoj. Ĉi tiuj nomoj estas pure konvenciaj kaj ne reflektas la originon de la akordoj. Ili preskaŭ ĉiam havas la ♭6-tonon en la baso, kio klarigas ilian ciferecan basan simbolon (It⁶, Fr⁴³, Ger⁶⁵).
Ĉi tiuj akordoj nature okazas plej ofte en minora tonalo, sed ili estas ofte uzataj en majoro per prunto de la paralela minora gamo por ♭6 kaj (en la kazo de la Germana Seskordo) ♭3.
| Tipo | Gamtonoj | Tonoj en C-minoro | Tonoj en C-maĵoro (pruntita) |
|---|---|---|---|
| Itala seskordo (It⁶) | ♭6, 1, ♯4 | A♭, C, F♯ | A♭, C, F♯ |
| Franca seskordo (Fr⁴³) | ♭6, 1, 2, ♯4 | A♭, C, D, F♯ | A♭, C, D, F♯ |
| Germana seskordo (Ger⁶⁵) | ♭6, 1, ♭3, ♯4 | A♭, C, E♭, F♯ | A♭, C, E♭, F♯ |
*Noto: En maĵoro, ♭6 kaj (por la Germana Seskordo) ♭3 estas pruntitaj de la paralela minora gamo.
Praktikaj Ekzemploj en C-minoro
Ni vidu kaj aŭskultu kiel ĉiu akordo estas konstruita kaj solvita. La jenaj ekzemploj estas en C-minoro kaj montras tipan voĉkondukadon por ĉiu tipo solvante al la dominantakordo (G-maĵoro).
Ekzemplo 1: Itala seskordo (It⁶ → V)
La plej simpla formo kun tri tonoj. La toniko (C) estas kutime duobligita por kvarvoĉa strukturo. Rimarku ke la basvoĉo A♭ malsupreniras al G, dum la sopranvoĉo F♯ supreniras al G.
Ekzemplo 2: Franca seskordo (Fr⁴³ → V)
La kvarvoĉa Franca seskordo aldonas la duan tonon (D). Ĉi tio kreas du tritonojn (A♭-D kaj C-F♯) ene de la akordo, donante aparte akran kaj malakordan sonon.
Ekzemplo 3: Germana seskordo (Ger⁶⁵ → i⁶⁴ → V)
La plej riĉa kaj plej ofta formo aldonas la malaltigitan trian tonon (E♭). Rekta solvo al V produktus paralelajn kvintojn (A♭/E♭ → G/D). Por eviti ĉi tion, komponistoj kutime solvas la Ger⁶⁵ al kadenca toniko 6/4-akordo antaŭ ol movi al la vera dominantakordo.
Kiel Aŭdige Identigi Pligrandigitajn Seskordojn
Aŭdtrejnado estas esenca por internigi muzikan teorion. Por aŭdskulti pligrandigitajn seskordojn, atentu:
• Etendiĝo kaj resaltado-efiko: La karakteriza sono estas tiu de du voĉoj etenditaj antaŭ ol resalti kun kontentigo. Aŭskultu movon kie basvoĉo malsupreniras duonkrome al la dominanttono, dum alia voĉo saltas duonkrome supren al la oktavo de la sama tono.
• Intensa subdominanta funkcio: Ĝi sentiĝas pli streĉa kaj intensa ol norma subdominantakordo (ii aŭ IV). Se vi aŭdas akordon kiu ŝajnas malsate bezoni solvi al V, eble ĝi estas pligrandigita seskordo.
Famaj Ekzemploj en la Repertuaro
Komponistoj uzas ĉi tiujn akordojn por krei neforgeseblajn dramajn momentojn.
• Ludwig van Beethoven, 'Piana Sonato No. 8 Patetika', Op. 13, 1-a Movimento: En la malrapida Grave-enkonduko, Beethoven uzas potencan Germanan seskordon (mezuro 4 kaj denove mezuro 10) por krei enorman pezon kaj melankolion antaŭ ol ĵeti sin en la furiozan Allegro.
• Franz Schubert, 'Erlköning' D. 328: Por la agordado de la terura tamen alloga linio de la Erlreĝo "Ich liebe dich, mich reizt deine schöne Gestalt" (mezuroj 80-82), Schubert uzas Germanan seskordon. La akordo aldonas fantoman, malstabilan koloron al tio, kio surfacŝajne estas amo-deklaro.
• Wolfgang Amadeus Mozart, 'Rekviemo en D-minoro' K. 626: En "Confutatis", Mozart majstre uzas pligrandigitajn seskordojn por priskribi la turmenton de la kondamnitaj, kreante ekstreman harmonian streĉecon en la bassekciono.
Interesaj Faktoj kaj Altnivelaj Konceptoj
• Miskomprenita identeco: La Germana seskordo (ekz. A♭–C–E♭–F♯ en C-minoro) estas enharmonia al dominant-sepakaordo en D♭-maĵoro (A♭–C–E♭–G♭). Ĝia literumado, kaj plej grave, ĝia solvo difinas ĝian funkcion. Komponistoj ekspluatas ĉi tiun ambiguecon por moduli glate al foraj tonaloj.
• La forto de du gvidotonoj: Kial la pligrandigita seso solvas kun tia kontento? Ĝi enhavas du gvidotonojn direktitajn al la sama celo! ♯4 estas la norma gvidotono al la dominanttono (5), dum ♭6 funkcias kiel "malsuprenira gvidotono" solvanta al la dominanttono. Ambaŭ voĉoj estas neeviteble altiritaj al la sama tonalteco.
• Origino de la Nomoj: La naciaj nomoj (Itala, Franca, Germana) estas pure edukaj, verŝajne inventitaj de teoretikistoj en la 19-a jarcento. Ili ne signifas, ke la akordo estis inventita aŭ ekskluzive uzata en tiu lando.
Konkludo: La Sono de Dramo
Pligrandigita seskordo estas pli ol nur aro de tonoj; ĝi estas rakontilo. De la sobra Itala seskordo al la malakorda Franca seskordo kaj la riĉa Germana seskordo, ĉiu varianto proponas unikan harmonian koloron. Sed ĉiuj dividas komunan celon: konstrui streĉecon per kromata intenseco kaj solvi ĝin kun potenca kontento. Ĝi estas la sono de sopiro, la sono de suspenso, la sono de drama neevitebleco. Komprenante kiel ĉi tiu akordo estas konstruita, funkcias kaj kie ĝin aŭskulti, vi profundigas vian komprenon de la komponmetio kaj de la profunda emocia lingvaĵo de muziko. Kiam vi sekvfoje aŭskultos simfonion, operon aŭ filmmuzikon, streĉu la orelojn. Ĉu vi povas trovi momenton de ekstrema harmonia streĉo? Vi eble aŭskultas la magion de la pligrandigita seso.